Wat is een dosha?

Het begrip ‘dosha’ komt uit de ayurveda, een eeuwenoude gezondheidsleer uit India. Letterlijk betekent dosha ‘fout’, ‘afwijking’ of ‘dat wat uit balans brengt’. In bredere zin kan het ook betekenen: ‘dat wat problemen veroorzaakt’. Hoewel dat negatief klinkt, verwijst het in ayurveda naar de natuurlijke neiging van het lichaam om uit balans te raken. Een dosha is dus een dynamisch principe dat continu beïnvloed wordt door factoren als voeding, leefstijl, klimaat en emoties.

In de praktijk gebruiken veel mensen de term ‘dosha’ om hun lichaamstype of constitutie aan te duiden. Het idee hierachter is dat iedereen een unieke combinatie van de drie dosha’s heeft: vata, pitta en kapha. Je dosha-profiel bepaalt je lichamelijke en geestelijke kenmerken, en geeft inzicht in wat jou in balans houdt.

Dosha’s in het dagelijks leven

De drie dosha’s – vata, pitta en kapha – zijn altijd aanwezig, maar in verschillende verhoudingen. Ze bewegen zich continu in een cyclus van toename en afname, als een golf die komt en gaat. Soms neemt een bepaalde dosha de overhand, bijvoorbeeld door stress, voeding of het seizoen, en kan het nodig zijn om bewust balans te herstellen.

De dosha’s zijn diep verankerd in de filosofie van ayurveda en weerspiegelen de manier waarop energie en balans zich in zowel het lichaam als de natuur manifesteren. Deze eeuwenoude concepten zijn niet alleen filosofisch van aard, maar worden ook praktisch toegepast in het dagelijks leven. – In de ayurvedische filosofie worden dosha’s gezien als energiestromen die door ons lichaam en de natuur bewegen.

• Net zoals de seizoenen veranderen, fluctueren de dosha’s afhankelijk van tijdstip, leeftijd en omstandigheden. Vata neemt bijvoorbeeld toe in de herfst en winter, pitta in de zomer en kapha in de lente. Dit weerspiegelt hoe de natuur en ons lichaam in dezelfde ritmes bewegen.
• Ook ziektes ontstaan volgens ayurveda wanneer een dosha langdurig uit balans is – het teveel of te weinig aanwezig zijn van een bepaalde dosha zorgt voor problemen.
• De dosha’s spelen ook een rol in je mentale gesteldheid: vata is bijvoorbeeld verbonden met creativiteit en nervositeit, pitta met ambitie en irritatie, en kapha met rust en traagheid. Als deze kwaliteiten uit balans raken, merk je dat terug in je stemming en energieniveau.

Veel mensen gebruiken kennis over hun dosha om te begrijpen waarom ze zich soms energiek voelen en op andere momenten juist uitgeput, of waarom ze in de ene situatie kalm blijven en in de andere snel geïrriteerd raken.

Het kennen van je dosha helpt je niet alleen om je fysieke en mentale balans te verbeteren, maar ook om bewuste keuzes te maken op het gebied van voeding, beweging en ontspanning. Zie het als een interne handleiding die je helpt begrijpen wat je lichaam en geest nodig hebben.

De drie dosha’s en hun rol

• Vata: beweging – Vata staat voor lucht en ether. Het reguleert beweging, ademhaling en het zenuwstelsel. Wanneer vata in balans is, ben je creatief en energiek; bij disbalans kun je rusteloos of vermoeid raken.
• Pitta: transformatie – Pitta bestaat uit vuur en een beetje water. Het zorgt voor spijsvertering, metabolisme en intellectuele scherpte. In balans ben je gefocust en doelgericht; uit balans kan pitta zich uiten in frustratie of oververhitting.
• Kapha: stevigheid – Kapha bestaat uit water en aarde. Het geeft structuur, stabiliteit en uithoudingsvermogen. In balans voel je je sterk en kalm; bij een teveel aan kapha kun je loom of vastgelopen raken.

Wat betekent dit voor jou?

Je dosha begrijpen betekent niet dat je jezelf in een hokje hoeft te plaatsen. Het is eerder een manier om bewuster te leven en je gezondheid te ondersteunen. Door te herkennen welke dosha bij jou de overhand heeft, kun je beter inspelen op de behoeften van je lichaam en geest.

Wil je weten welke dosha het meest dominant is bij jou? Doe een test of lees meer over de kenmerken en ontdek wat jouw natuurlijke balans ondersteunt.

Nu – Wil je meer lezen over doshas – kijk hier voor:
– een passende vakantiebestemming voor jouw dosha
– welke sport past bij welke dosha